Stok en staaf
Bij het archetype van de boom hoort het archetype van stok en staf, zoals van de Rijp hen kende uit Psalm 23:
Souter 23 | Psalm 23 |
---|---|
Den.xxiij. Psalm Dauid. Dominus regit. A 1 DIe HERE is mijne herder, my en sal niet gebreken. |
Een zangstuk op naam van David. 1 De HEER is mijn herder, het ontbreekt mij aan niets. |
2 Hi laet mi weyden daer vele gars staet, ende leyt mi totten water dat mi vercoelt. |
2 Hij laat mij in grazige weiden rusten, Hij voert mij naar vredig water, |
3 Hi vermaect mijn siele, hi leyt my opter rechter straten om zijns naems wille. |
3 daar geeft Hij mij nieuwe kracht. Hij leidt mij op het rechte spoor, omwille van zijn naam. |
4 Ende al wandelde ic al int duystere dal, so en vreese ic geen ongheluc, want ghi sijt by mi, uwen stoc ende staf troosten mi. |
4 Al moet ik door dalen van duisternis en dood, ik ben voor geen onheil bang, want U bent bij mij: uw knots en uw staf geven mij nieuwe moed. |
B 5 Ghi bereydet voor mi een tafele teghen mijnen vianden, ghi maect mijn hooft vet met olie, ende scencket mi vol in. |
5 Voor mijn ogen dekt U de tafel, zodat ook mijn belagers het zien; met olie zalft U mijn hoofd, mijn beker is tot de rand gevuld. |
6 Goetheyt ende ontfermherticheit sullen mi na loopen mijn leuen lanck ende sal altoos inden huyse des HEREN blijuen. |
6 Ja, uw goedheid en liefde blijven mij volgen alle dagen van mijn leven. Zo mag ik telkens weer wonen in het huis van de HEER, tot in lengte van dagen. |
Liesveltbijbel (1542) © (transcriptie) 2010 Nicoline van der Sijs & Hans Beelen |
KBS Willibrordvertaling 1996 (Accentuering fk) |
Dit drieduizend jaar oud lied werd driehonderd jaar geleden en wordt vandaag nog in kerken gezongen. Het vindt zijn weg ook in populairder muziek, zij het om zij voorstellingen tegen te spreken. In 1988 verwensen Bob Dylan (*1941) en Bono (*1960) van U2 ‘stok en staf’, omdat zij daarin ‘geen troost meer’ vinden. Zij vragen de ‘liefde’ hen ‘eruit te helpen':
I have cursed thy rod and staff
They no longer comfort me
Love rescue me
Love Rescue Me, @ Bono en Bob Dylan lyrics en U2 muziek 1988.
Song nummer 11 op Rattle and Hum, het 6e studio-album van U2.
De herdersstaf als spirituele ervaring blijkt voor hen voorbije tijd. Of Van de Rijp nog troost vond in de ‘stok en staf’ van God? Of was hij driehonderd jaar vóór Bono en Bob Dylan al voorbij deze voorstelling en verlangde hij als zij naar de liefde om hem te verlossen? De symboliek in zijn tuin lijkt mij daarvoor te spreken.
Archetypen hebben zowel een positief, gunstig, licht en naar boven wijzend karakter als ook een negatief, ongunstig, donker en ‘chthonisch’ of aards naar beneden verwijzend karakter, maar zijn verder neutraal. In het sprookje van ‘de eenzijdige oude’ verwekt ‘de oude’ een dode met een staaf tot leven (Jung GW 9/1: 242). Als een toverstaaf splijt de staaf van Mozes de rots en roept het levenswater voort; later verandert de stok in een slang en weer terug in een stok (Jung GW 9/1: 316). De kerkelijke traditie zag in de geslagen rots Christus, uit wier wond bloed en water stroomde. Zijn lichaam was voor hen de ‘spirituele rots’ waaruit het water van de volheid stroomt (Jung GW 14/3: 321). De stok wordt dan het kruis, of paal.
- 100 jaar Rijpenhofje
- Het Rijpenhofje
- Schilderijen
- Waardering
- Gerard van de Rijp in zijn tuin
- Het spirituele hof
- Het beminde hof
- Het analytische hof
- Conclusie en wens
- Gozewijn Centen en zijn gezin
- Schilderijen
- Het Rijpenhofje in 1982
- Reglement voor het Rijpen Hofje 1837
- Vier eeuwen hofjes in Amsterdam
- Dank
- Bronnen