Geïnformeerd begrijpen
Merkwaardig genoeg behoort juist de paradoxie tot het hoogste geestelijke goed; terwijl juist ondubbelzinnigheid een teken van zwakte is....want alleen het paradoxale kan de volheid van het leven bij benadering bevatten. (Jung VW 5: 21)
Bewuste en voortschrijdende integratie van kennis in het bewustzijn legt oude en nieuwe inzichten naast elkaar, zonder hen met elkaar te verwarren en te vermengen. Dit toont zich in de taal door geïnformeerd en zorgvuldig gebruik en gescheiden houden van onderscheiden begrippen en begrippenkaders, wetend zowel om hun vergelijkbarheid als ook om hun beperkt toepassingsbereik.
Geïnformeerd begrijpen laat incommensurabele, niet met elkaar te verzoenende paradigmata, tegenstrijdige modellen en theorieën, onvermengd naast elkaar staan. Soms vullen zij elkaar mogelijk juist in hun paradoxie aan. Zoals de paradoxie van het licht, dat we zowel als deeltje als ook als golf waar kunnen nemen, een beter begrip van het fenomeen toestaat. Zonder te stellen dat licht helemaal begrepen wordt.
Tegenstellingen heffen elkaar niet op, maar veroorloven een meer compleet beeld van een stukje werkelijkheid. Een werkelijkheid die nog veel ingewikkelder kan zijn dan men geneigd is aan te nemen. Zoals appels en peren van elkaar verschillen en alsnog met elkaar te vergelijken zijn.
De ‘Evangelische Akademie im Rheinland’ is zich van de beschreven misverstanden goed bewust. Zij hield in december 2013 een workshop over ‘De merkwaardige wereld van de kwanten - Natuurraadsels tussen fysiek en speculatie’. Zij nodigde daartoe uit met de volgende woorden:
In de dialoog tussen wetenschap en theologie wordt herhaaldelijk verwezen naar resultaten van de kwantumfysica. Hoewel de motivatie daarvoor goed gegrond kan zijn, blijken de argumenten helaas vaak speculatief of zelfs onbetrouwbaar. Kwantumfysica worden een reservoir voor het onbegrepene en het onbegrijpelijke dat een hogere macht suggereert.
Ongetwijfeld onthult de kwantumfysica fundamentele grenzen van kennis. Als men iets in de natuurwetenschappen om fundamentele overwegingen niet kan begrijpen, kan dan direct God weer in het spel worden gebracht? De workshop wil kwantumfysica niet als leveranciers voor speculaties misbruiken, maar de belangrijkste vragen die zij opwerpen voorstellen, bespreken en bediscussiëren. Kennis van fysiek is daarvoor niet nodig, wel het interesse, om een keer meer nauwkeurig te kijken, om het geloofwaardige van het speculatieve te kunnen scheiden.
Aan de workshop namen naast leken en theologen opvallend veel fysici deel. Zij bleken geboeid door consequenties en mogelijkheden van de kwantumfysica. Echter waar zij redetwistten over hoe ver kwantummechanica de deur naar een nieuwe kijk op transcendente aspecten openstootte was ik blij, dat de deur weer of alsnog open staat. Mede door nieuwe natuurwetenschappelijke inzichten blijft het intellectueel verantwoordbaar de transcendentie te overwegen en te bespreken.
Leken uitten zich dankbaar over de aanschouwelijke inleiding in de standaard kwantumtheorie door professor J. Audretsch (2012). Theologen herkenden in het ‘niet weten’ een gemeenschappelijkheid tussen kwantumtheorie en theologie. Vergelijkbar daarmee, dat een kwantumfysicus niet locatie en tijd van een deeltje tegelijk kan bepalen, kent ook de theologie onzekerheden. ‘Wij weten niet, wat wij bidden zullen’ (Rom 8,26) en ‘het is nog niet ge openbaard, wat wij zijn zullen’, (1 Joh 3,2) kunnen als voorbeelden genoemd worden.
- 100 jaar Rijpenhofje
- Het Rijpenhofje
- Schilderijen
- Waardering
- Gerard van de Rijp in zijn tuin
- Het spirituele hof
- Het beminde hof
- Het analytische hof
- Conclusie en wens
- Gozewijn Centen en zijn gezin
- Schilderijen
- Het Rijpenhofje in 1982
- Reglement voor het Rijpen Hofje 1837
- Vier eeuwen hofjes in Amsterdam
- Dank
- Bronnen