Opzet van Jungiaans psychologisch onderzoek van het schilderij ‘Geard van de Rijp in zijn tuin’
Waar weinig feitelijke informatie bestaat over de tuinkunstenaar Van de Rijp (Hunt en Williams 1988) zal Jungiaans en symbolisch psychologisch onderzoek van zijn tuinportret enig licht werpen op deze opmerkelijke man uit de Gouden Eeuw. Over de Hollandse tuinkunst van de Gouden Eeuw en spirituele en beminnende aspecten van het schilderij heb ik in de voorafgaande secties, ‘waardering’, ‘Gerard van de rijp in zijn tuin’, ‘het spirituele hof’ en ‘het beminde hof’, al het een en ander gezegd. Nu zal ik Van de Rijps tuinkunst systematisch in zijn wijdere cultuurhistorische, psychologische en symbolische context omcirkelen:
- Voorop stel ik enkele overwegingen over wetenschap en veelvoorkomende misverstanden over wetenschappelijkheid, die het dieptepsychologische begrijpen van het kunstwerk in de weg zouden kunnen staan.
- Alchemie en Chassidisme vormen een context voor de tuinkunst van Van de Rijps tijd en zijn tuinportret, omdat alle drie wegen waren voor persoonlijke groei.
- Een korte inleiding in Jungiaanse en symbolische psychologie licht basisbegrippen en methoden toe, omdat zonder enig inzicht daarin aanpak, uitvoeringen en conclusies van dit onderzoek wellicht onbegrijpelijk zouden kunnen blijven.
- Bijzondere aandacht verdient onder meer de symbolische betekenis van de roos, de stokroos en de perkenmandala's in Van de Rijps tuin, omdat
-
- de opvallende plaatsering van de stokroos iets zegt over zijn verhouding tot het symbolisch vrouwelijke;
- de perkenmandala met de kleuren van het kaartspel achter Van de Rijp iets zegt over hoe hij zich maatschappelijk opstelde tegenover de vier standen, adel, geestelijkheid, boeren en kooplieden;
- de centrale perkenmandala met zijn abstracte geometrische vormen en tijdloze symboliek verwijst naar zijn psychisch ‘Zelf’.
Zorgvuldig onderzoek van onder meer de genoemde motieven en elementen zal enkele voorzichtige conclusies over de persoon, innerlijke houding en rijping van Van de Rijp, over wie we anders zo weinig informatie beschikken, veroorloven. Niets daarvan kan echter enig aanspraak maken, compleet of afsluitend te willen zijn. Het kan niet meer zijn dan een voorlopige en voorzichtige poging van toenadering tot de anders vergaand onbekende persoonlijkheid van een belangrijke doopsgezinde uit de Gouden Eeuw, ‘Gerard van de Rijp in zijn tuin’.
- 100 jaar Rijpenhofje
- Het Rijpenhofje
- Schilderijen
- Waardering
- Gerard van de Rijp in zijn tuin
- Het spirituele hof
- Het beminde hof
- Het analytische hof
- Opzet van Jungiaans en symbolisch onderzoek
- Appels en peren vergelijken
- Alchemie, Chassidisme en tuinkunst
- Jungiaanse en symbolische psychologie
- Van de Rijps tuinkunst als onbewuste expressie
- De hogere én de lagere mens
- Een momentopname van innerlijke rijping
- Vier, drie, twee en één in het tuinportret
- Onvermoeide fascinatie
- Een leven lang
- Conclusie en wens
- Gozewijn Centen en zijn gezin
- Schilderijen
- Het Rijpenhofje in 1982
- Reglement voor het Rijpen Hofje 1837
- Vier eeuwen hofjes in Amsterdam
- Dank
- Bronnen