Geheim
Een verder gemeenschappelijkheid tussen alchemist, Chassid en tuinkunstenaar zie ik daarin, dat zij een zekere beslotenheid en afzondering zochten, of helemaal geheim werkten.
‘sub rosa’
Sub rosa, Latijns voor ‘onder de roos’, betekent ‘in het geheim’. Sinds de zestiende eeuw gaf sub rosa aan, dat bepaalde informatie vertrouwelijk is. De verbinding tussen roos en geheim is echter veel ouder. Aphrodite gaf aan haar zoon Eros, de god van de liefde, een roos, die hij aan Harpocrates gaf, de god der stilzwijgendheid, om hem te herinneren de minnarijen van zijn moeder niet te verklappen.
Alchemisten spraken over hun werk niet met niet-ingewijden. Newton en anderen hielden hun streven streng geheim. Dit wordt mede begrijpelijk uit dreigende excommunicatie door de kerk en daaruit volgende maatschappelijke isolatie of erger. Chassidim hadden niet alleen felle tegenstaanders. Zij zetten hun eer daarin, hun spiritueel werk geheim te houden. Werden zij ontdekt beleefden zij dit als tegenslag. Het gaat hier niet daarom iets verbodens geheim te houden, maar om de reinheid van het motief dat bekendheid kan bezoedelen.
Doopsgezinden hadden generaties lang verborgen geleefd en hun geloof geheim moeten houden. Zij werden niet meer vervolgd, maar moesten hun diensten in schuilkerken vieren, waardoor ze religieus niet vol in de maatschappij stonden. Koesterde Van de Rijp een geheim in zijn tuin? Bewaarde hij iets sub rosa, onder zij roos of rozen? Wilde de doopsgezinde tuinkunstenaar zijn werk geheim houden? Verborg hij een geheim in zijn boezem, een gevoel, dat hij met zijn geste ondervraagt? Verborg de stokroos een geheim onder haar niet natuurlijk geschilderde bladeren, haar donkere mantel? Van de Rijp en Agnes Block lieten zich schilderen in hun bloeiende tuinen, die alsnog besloten waren en buiten de stand lagen. Met welk publiek deelden zij hun kunst? De ligging en de vorm van de besloten tuin buiten de stad wijst in ieder geval op een zekere afgezonderdheid.
Wat ik op mijn weg wil meenemen van tuinkunstenaar, Chassid en alchemist is, dat roos en stokrooos, leer en schoen, lood en goud meer kunnen zijn dan zij voor het oog op het eerste lijken, dat mijn innerlijk mens moeite waard is en dat ik met het bereikte niet hoef te pronken.
- 100 jaar Rijpenhofje
- Het Rijpenhofje
- Schilderijen
- Waardering
- Gerard van de Rijp in zijn tuin
- Het spirituele hof
- Het beminde hof
- Het analytische hof
- Conclusie en wens
- Gozewijn Centen en zijn gezin
- Schilderijen
- Het Rijpenhofje in 1982
- Reglement voor het Rijpen Hofje 1837
- Vier eeuwen hofjes in Amsterdam
- Dank
- Bronnen