Het regelende bewustzijn

Zoals Freud onderscheidde ook Jung in de persoonlijkheid een bewust bereik van een onbewust bereik. In het bewuste onderscheidde hij het ‘ego’, het ‘ik’ van de ‘persona’, het ‘masker’. Het ik bemiddelt tussen spanningen tussen innerlijke drijfveren, zoals driften en wensen, aan de ene kant, en eisen en verwachtingen van de sociale omgeving, zoals familie, school, bedrijf, kerk, club en staat, aan de andere kant.

Wat het ik verkiest naar buiten toe te laten zien noemde Jung de persona, het ‘masker’ dat het ik aan zijn omgeving toont. Wat het echter achter houdt, onderdrukt, verdringt of vergeet belandt in de ‘schaduw’, het persoonlijke onbewuste. Hoe groter de spanning tussen innerlijke drijfveren en wat het ik via de persona aan de buitenwereld durft te tonen, hoe groter de schaduw en innerlijke spanningen, met kans op psychische stoornissen.

Het begrip ‘persona’ verwees oorspronkelijk naar een masker in de oude Griekse theater. Het masker typeerde de rol van een acteur. De naam is afgeleid van het Latijnse personare, wat zoveel betekent als er doorheen luiden of spreken. Hiervan werd het psychologische begrip de ‘persoon’ afgeleid.

De term masker (uit het Arabisch قناع, maskharat, hofnar, capriool, plagerij, grap) verwijst naar een gezichtsbedekking. Maskers werden gebruikt in het theater en de beeldende kunsten, maar ook voor religieuze en rituele doeleinden. Ze worden vaak aangevuld met verkledingen of kostuums. Maskers beschermen ook het gezicht of delen daarvan. Oorspronkelijk waren maskers van hout, leer, klei, doek en andere natuurlijke materialen gemaakt. Nu worden ze ook van plastic en rubber gemaakt. Ook een omhulling van het hele lichaam of delen ervan heette masker.