De psychologische stokroos
In grootte en verschijning is de stokroos het enige dat in de tuin Van de Rijp evenaart.
Wat rechts en voor iemand staat geldt conventioneel psychologisch analytisch gezien als aan hem bekend en bewust. Tegelijk lijkt Van de Rijp, door zich zo ver links in het tuinportret te plaatsen, bij wijze van spreken als afgedaald in het onbewuste. Vanuit de kijker gezien staat de stokroos in de compositie echter links van Van de Rijp, wat haar een dubbele functie geeft: zij representeert iets dat bewust én onbewust is. Energiek rust Van de Rijps ‘onbewuste’ linker hand in de schaduw op zijn linker heup, terwijl hij zijn ‘bewuste’ rechter hand in eigen boezem steekt en verbergt, zo dat zij niet weet, zich niet ervan bewust wordt, wat zijn linker doet (Mat 6,3). Dat sluit aan bij zijn diaconale functie in de kerk. Tevens zocht iemand die zijn hand in eigen boezem steekt raad bij zijn eigen gevoel.
Als een personificatie van het onbewuste plaatst Van de Rijp zijn stokroos ‘psychologisch correct’ links in beeld en zich rechts ernaast. Van hem uit gezien staat de stokroos rechts van hem en ietwat voor hem, waardoor zij groter lijkt dan hij. Het hoofd van de plant knikt hem als het ware geheimzinnig toe en de bloesems stralen naast zijn gezicht alsof ze het mede met de zon verlichten. Het lijkt alsof Van de Rijp zich met zijn stokroos een projectievlak voor zijn anima had geplant, voor zijn Eva in hem, voor zijn eigen innerlijke vrouwelijke kant.
Hoe van de Rijp zich naast de stokroos plaatste spreekt voor een zekere identificatie met wat de plant voor hem representeerde. Een identificatie met plantaardige en dierlijke voorlopers en menselijke voorvaderen getuigt van een opnemen van onbewuste inhouden in het bewustzijn. Vergelijkbar met een sjamaan, die de bloem en het dier wordt waar hij zich mee vereenzelvigd om hun kwaliteiten te verwerven (Lewis 1993, White 1987).
- 100 jaar Rijpenhofje
- Het Rijpenhofje
- Schilderijen
- Waardering
- Gerard van de Rijp in zijn tuin
- Het spirituele hof
- Het beminde hof
- Het analytische hof
- Appels en peren vergelijken
- Alchemie, Chassidisme en tuinkunst
- Jungiaanse en symbolische psychologie
- Van de Rijps tuinkunst als onbewuste expressie
- De hogere én de lagere mens
- Een momentopname van innerlijke rijping
- Vier, drie, twee en één in het tuinportret
- Onvermoeide fascinatie
- Een leven lang
- Conclusie en wens
- Gozewijn Centen en zijn gezin
- Schilderijen
- Het Rijpenhofje in 1982
- Reglement voor het Rijpen Hofje 1837
- Vier eeuwen hofjes in Amsterdam
- Dank
- Bronnen